มหัศจรรย์สื่อสร้างสรรค์ “เด็กสุขภาวะดี สมรรถนะดี” ในศูนย์พัฒนาเด็กก่อนวัยเรียน ชุมชนราษฎร์พัฒนา
สรุปสาระสำคัญ
เป็นโครงการที่นำเอาแนวคิด 3D (สื่อดี พื้นที่ดี ภูมิดี) มาเพิ่มศักยภาพการดำเนินงานให้กับศูนย์เด็กเล็กและเชื่อมเนื้องานกับโครงการต่างๆที่ทำมาก่อน โดยการนำเอาความรู้ที่ได้จากการอบรมมาออกแบบเครื่องมือใหม่ๆ เพื่อสร้างการเรียนรู้ เช่น สมุด Big Book, แผนผังโภชนาการ เพื่อใช้สร้างเสริมพัฒนาการเด็กในด้านการกิน และการเรียน รวมทั้งออกแบบและสร้างสรรค์เครื่องเล่นเพื่อจัดวางในพื้นที่กลางแจ้งให้เด็กได้เล่น และสามารถจัดเก็บได้ สำหรับการทำกิจกรรมอื่นๆ ร่วมในพื้นที่เดียวกัน เช่น เครื่องปีนป่าย กระดานทรงตัว เนื่องจากพื้นที่มีข้อจำกัด
ผลคือ เกิดการพัฒนาทักษะการทำสื่อให้กับครู สร้างการเรียนรู้ในการบูรณาการกิจกรรมของโครงการกับกิจกรรมอื่น ๆ ที่ทำอยู่และสร้างความเข้าใจ พยายามเชื่อมโยงและจัดกิจกรรมให้ผู้ปกครองเข้ามาสนับสนุนการเรียนรู้และการพัฒนาเด็กได้มากขึ้น
ปัจจัย เงื่อนไขที่เกี่ยวข้องกับความสำเร็จของโครงการ มีดังนี้ (1) การสนับสนุนอย่างเข้มข้นของทีมพี่เลี้ยง โดยเฉพาะเรื่องเครื่องมือและมุมมองใหม่ในการพัฒนาสื่อการเรียนรู้ ที่ทำให้สามารถใช้ทรัพยากรที่ศูนย์พัฒนาเด็กได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น (2) วัฒนธรรมการทำงานเป็นทีมของ ศพด. ที่พยายามเรียนรู้การดูแลเด็กปฐมวัยด้วยตัวเองและขยายให้ได้เรียนรู้ร่วมกัน (3) ผนวกกิจกรรมโครงการกับงานอื่นๆ ในองค์กรได้สนิทโดยไม่คิดว่าเป็นภาระเพิ่ม ด้วยการมองหาช่องทางทำกิจกรรมบนฐานงานประจำขององค์กรที่มีอยู่ และใช้เป็นโอกาสเสริมประสิทธิภาพการทำงาน ทำให้ครูทุกคนได้ประโยชน์จากกิจกรรมโครงการ และทำให้การทำงานของ ศพด. มีประสิทธิภาพมากขึ้น และโครงการฯ ทำกิจกรรมได้ตามเป้าหมาย และเกิดผลตามที่วางไว้ได้ และไม่รู้สึกเป็นทุกข์กับการทำงานโครงการนี้ (4) การบ้านครอบครัว เครื่องมือสร้างการเรียนรู้ร่วมกันของผู้ปกครอง เด็ก และ ศพด. ได้แก่ กิจกรรมผลิตสื่อสร้างสรรค์ สร้างจินตนาการและความฉลาดรู้ทางสุขภาพ ที่ครูมอบภารกิจให้ผู้ปกครองและเด็กทำกลับมาส่ง ทำให้ผู้ปกครองเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการดูแลเด็ก และเข้าใจเหตุผลในวิธีการดูแลเด็กของครูมากขึ้น ครูเองก็เห็นความสนใจ ความชอบของเด็ก สามารถนำไปคิด พัฒนาเครื่องมือที่จะส่งเสริมการเรียนรู้เขาได้มากขึ้น
บทเรียนที่น่าเรียนรู้จากโครงการเพื่อการนำไปขยายผล
1. ไม่ต้องจบปฐมวัย ก็สร้างพัฒนาการที่สมวัยให้เด็กได้ ถ้าตั้งใจและได้รับการสนับสนุนที่เหมาะสม การทำงานของ ศพด. นี้ ทำให้เห็นว่า การจบปฐมวัยโดยตรง มีความสำคัญต่อการสร้างการเรียนรู้และส่งเสริมพัฒนาการเด็กอย่างเหมาะสมกับวัย มีความสำคัญน้อยกว่าความตั้งใจเรียนรู้และพัฒนาตนเองของคนทำหน้าที่นี้
2. บูรณาการโครงการกับงานอื่นๆ ในองค์กรให้ได้ คือ หัวใจ ทำให้คนในองค์กรเห็นว่าไม่เป็นการเพิ่มภาระงานให้ แต่เป็นโอกาสให้คนทำงานได้พัฒนาตนเอง ทำให้ทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น
3. การทำงานเป็นทีมคือฐานกำลังสำคัญ การทำงานของ ศพด. นี้ ทำให้เห็นชัดเจนว่า “ทีม คือ ฐานพลัง” ในการขับเคลื่อนงานที่สำคัญมาก การเรียนรู้ ความร่วมมือ มีเป้าหมาย และได้รับประโยชน์ร่วมกัน เป็นเรื่องที่ต้องทำให้เห็นชัดเจนกับทุกคนในองค์กร ทำให้คนทำงานและองค์กรมีความพร้อมที่จะทำงานที่มากขึ้นไปจากปรกติ
4. รูปแบบสื่อที่ที่สามารถใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย และใช้ลดข้อจำกัดการสร้างการเรียนรู้ได้มีความ สำคัญต่อการทำงานในองค์กรที่ทรัพยากรน้อย ทั้งสื่อที่สามารถเคลื่อนย้ายได้สะดวก สามารถสร้างการเรียนรู้ได้ในพื้นที่จำกัด ใช้ได้ทั้งกับผู้ใช้จำนวนน้อยหรือมากแต่สร้างการเรียนรู้ได้อย่างที่ตั้งใจ/เป้าหมายของสื่อ และใช้ประโยชน์ได้ในหลายเป้าหมายการเรียนรู้