โครงการดนตรี ศิลปะ ในสวนผักหฤหรรษ์ (โครงการส่งเสริมสุขภาวะเยาวชน)

สรุปสาระสำคัญ

บูรณาการกิจกรรมการเรียนรู้โดยใช้ดนตรี ศิลปะ และธรรมชาติ มาสร้างการเรียนรู้ให้กลุ่มเด็กในโรงเรียนระดับประถมปลาย (ป.4-ป.6) โดยเน้นการเรียนรู้เรื่องดนตรีเป็นหลัก ทั้งการเรียนรู้จังหวะ การฟัง การเล่นดนตรี การแสดงบนเวที การประดิษฐ์เครื่องดนตรีจากวัสดุเหลือใช้ และเชื่อมโยงเรื่องดนตรีกับเรื่องของธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

โครงการนี้เน้นการทำงานแบบลงลึกในกิจกรรมการพัฒนาการเรียนรู้ของเด็กที่เข้าร่วมโครงการ 10 คน โดยมีเป้าหมายชัดเจนว่า ต้องการให้เด็กได้เรียนรู้เรื่องสุนทรียะ โดยบูรณาการเรื่องดนตรีเข้ากับกิจกรรมอื่นๆ เช่น การเรียนรู้เรื่องธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การเข้าใจตนเอง เข้าใจผู้อื่นและอยู่ร่วมกันคนอื่นได้ ผ่านกิจกรรมที่ใช้ดนตรีเป็นเครื่องมือ โดยเริ่มจากการเรียนรู้เรื่องจังหวะที่ไม่ซับซ้อน เมื่อมีพื้นฐาน ก็ขยับไปสู่การเลือกในสิ่งที่ตัวเองชอบ (เลือกเครื่องดนตรีที่จะเล่น เลือกประดิษฐ์เครื่องดนตรีแบบง่ายที่นำมาสร้างสรรค์จังหวะและเสียงเพลงแบบที่ตัวเองต้องการ) ทำให้เด็กรู้สึกทำได้เองไม่ยาก จากนั้นก็ไปสู่การทำงานร่วมกัน (ซ้อมวง เล่นดนตรีร่วมกัน)

กิจกรรมทั้งหมดส่งผลให้เด็กเกิดการเรียนรู้และเข้าใจตนเอง มีความคิดสร้างสรรค์ รู้จักตนเองมากขึ้นทำงานกลุ่มได้ นอกจากนี้ยังช่วยปรับความเข้าใจที่ว่าการเล่นดนตรีมีแบบเดียว (ที่เป็นการเล่นเครื่องดนตรีสากล) ไปสู่การเข้าใจจังหวะ รู้จักฟัง ไปสู่การเลือกดนตรีแบบที่ตัวเองชอบ ปล่อยใจและเคลื่อนไหวร่างกายไปกับอารมณ์ที่มีกับเพลงโดยไม่ต้องฝืน หรือเป็นการแสดง แต่เป็นสิ่งที่ออกมาจากใจ

ปัจจัยและเงื่อนไขที่ทำให้โครงการประสบผลสำเร็จ ประกอบด้วย 1) ศักยภาพผู้ทำโครงการ ที่มีความรู้ ประสบการณ์ และเชี่ยวชาญในเรื่องการใช้ดนตรี และศิลปะ พัฒนาคน รวมถึงเข้าใจธรรมชาติของกลุ่มเป้าหมาย 2) มีเครื่องมือส่งเสริมการเรียนรู้ของเด็กอย่างเพียงพอ ทั้งที่เป็นเครื่องดนตรีชนิดต่างๆ บ้านที่เป็นพื้นทีให้เด็กได้เรียนรู้ ทั้งดนตรี ศิลปะ และธรรมชาติ มีเพื่อนนักดนตรีที่พร้อมสนับสนุนการทำงานตามแนวทางโครงการ ทำให้สามารถทำกิจกรรมสร้างการเรียนรู้ให้เด็กได้อย่างต่อเนื่อง ตามแผนที่วางไว้

บทเรียนที่น่าเรียนรู้จากโครงการเพื่อการนำไปขยายผล

1. การสร้างการเรียนรู้เพื่อเสริมศักยภาพเด็ก ที่สำคัญคือ การทำให้เด็กเข้าใจตนเอง เข้าใจคนอื่น และเข้าใจสังคม-โลก ที่เชื่อมโยงกับพฤติกรรมของตนเอง ซึ่งการใช้ดนตรี ศิลปะ และธรรมชาติ เป็นเครื่องมือสร้างการเรียนรู้ทั้ง 3 ด้านนี้ได้ ดังที่โครงการนี้ได้แสดงให้เห็น

2. การทำงานกับเด็ก ต้องสร้างความสบายใจให้เด็กและผู้ปกครอง จึงจะทำให้การทำกิจกรรมกับเด็กทำได้ต่อเนื่อง ด้วยการให้ผู้ปกครองร่วมตัดสินใจเข้าร่วมกิจกรรมด้วย ได้เห็นแผนการทำงานที่ชัดเจน จึงจะทำให้เด็กเข้าร่วมกิจกรรมได้อย่างสบายใจ และต่อเนื่องได้ ผู้ปกครองก็ให้ความไว้ใจที่จะให้เด็กเข้าร่วมกิจกรรม และอาจนำมาสู่การสนับสนุนการ