โครงการชุมชนจักรยานเพื่อสุขภาวะตำบลโคกเพชร อำเภอขุขันธ์ จังหวัดศรีสะเกษ

สาระสำคัญ

โครงการฯ นี้มีเป้าหมายเพื่อสร้างชุมชนจักรยานเพื่อสุขภาวะ โดยต้องการให้คนในชุมชนใช้จักรยานในชีวิตประจำวันมากขึ้น มีสภาพแวดล้อมที่เอื้อ และชุมชน/หน่วยงานให้ความร่วมมือ จึงใช้กระบวนทำงานแบบมีส่วนร่วมกับกลุ่มเป้าหมายโดยสำรวจความต้องการก่อน แล้วออกแบบวิธีการทำงานร่วมกัน เกิดนวัตกรรม “กองทุนจักรยาน” มีการใช้เครือข่ายผู้นำที่เป็นทุนเดิมของชุมชนอยู่แล้วมาเป็นกลไกขับเคลื่อนและทำ MOU ชัดเจนสามารถขับเคลื่อนงานได้ครอบคลุมพื้นที่เป้าหมาย มีการรณรงค์กระตุ้นเร้าอย่างต่อเนื่อง ใช้จักรยานปั่นเพื่อทำกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชน ทำให้คนในชุมชนให้ความสนใจมาซื้อจักรยานจากกองทุนไปใช้ในชีวิตประจำวัน โดยมีกลุ่ม อสม. เป็นต้นแบบสำคัญที่ปั่นไปทำงานเป็นประจำ

บทเรียนที่น่าเรียนรู้จากโครงการเพื่อการนำไปขยายผล

1)   การเลือกพื้นที่ทำโครงการ ที่มีแนวโน้มความสำเร็จสูง มีคุณลักษณะที่สำคัญ คือ (1) มีกายภาพพื้นที่ ๆ เหมาะสม เช่น สภาพถนนเป็นคอนกรีตหรือลาดยาง เป็นต้น (2) มีจักรยานอยู่ในชุมชนมาก แม้จะมีการใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันน้อยตามวิถีชีวิตสมัยใหม่ ที่ให้ความสำคัญกับความรวดเร็ว ทันสมัย (3) มีคนที่ใช้จักรยานในวิถีชีวิตอยู่บ้าง ทั้งหมดนี้ เป็นพื้นฐานสำคัญ ที่ทำให้โครงการฯ ไม่ต้องลงทุนเรื่องการปรับปรุงกายภาพพื้นที่มาก ทำให้เห็นกลุ่มเป้าหมายที่โครงการฯ จะดำเนินการได้ชัดเจน และมีตัวอย่างพฤติกรรมในชุมชน ที่สามารถอ้างอิงว่าทำได้จริงได้

2)   ข้อมูลเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานโครงการ ที่สำคัญ คือ สถานการณ์การใช้จักรยานและปัญหาอุปสรรคในการใช้ในชีวิตประจำวัน  เป็นเรื่องที่ชาวบ้านสามารถให้คำตอบได้จริง ซึ่งจะทำให้คนทำงานสามารถประเมินสถานการณ์และการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นได้ ออกแบบหรือสร้างกิจกรรมที่ตอบโจทย์สถานการณ์ที่พบ ทำให้เกิดการใช้ประโยชน์จากข้อมูลได้จริง  การมีคำถามจำนวนมาก และยากต่อการตอบ เช่น ค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับการใช้จักรยาน ทำให้ทั้งคนทำงานที่เป็นคนถามและชาวบ้านที่เป็นคนตอบ ลำบากในการทำแบบสอบถามและใช้ประโยชน์จริงได้น้อย