โครงการชุมชนน่าอยู่: สังเคราะห์บ้านโนนแกด “สูงวัยใจเกินร้อย” จ.ศรีสะเกษ

สังเคราะห์บ้านโนนแกด “สูงวัยใจเกินร้อย” ตำบลทุ่ม อำเภอเมือง จังหวัดศรีสะเกษ

เมื่อมีคณะมาดูงานที่บ้านโนนแกด จะเห็นกลุ่มผู้สูงวัยในชุดฟอร์มนักเรียน กระโปรงสั้นจากผ้าขาวม้า ฟ้อนรำอย่างสนุกสนาน พร้อมเสียงเพลง “บ้านโนนแกด” ที่ชวนให้ผู้เข้าร่วมขยับตัวตามเพลง ซึ่งเล่าถึงคุ้มต่างๆ ของบ้านโนนแกด ทั้ง 8 คุ้ม ที่เน้นความสามัคคีเป็นพลัง โดยในระหว่างการอบรม ผู้เข้าร่วมจะได้ฝึกซ้อมท่าเต้นจากยูทูปและสนุกไปกับกิจกรรม สร้างบรรยากาศที่เต็มไปด้วยเสียงหัวเราะและความคึกคักจากผู้สูงวัยและสภาผู้นำชุมชน

บ้านโนนแกดเป็นชุมชนขนาดกลางห่างจากศรีสะเกษ 13 กม. มีวัดโนนแกดที่เคารพหลวงปู่เกลี้ยง เตชธฺโม และกำลังพัฒนาวัดเป็นแหล่งท่องเที่ยวโดยเยาวชน ชุมชนมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องแม้ไม่ได้รับงบจาก สสส. ผ่านกลไกสภาผู้นำ โดยเน้นการพึ่งพาตนเองและสร้างชุมชนน่าอยู่ สภาผู้นำส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุที่ร่วมกันทำกิจกรรม เช่น ขยะและการทำเกษตรอินทรีย์ โดยมีหมอเพลินตาเป็นแกนนำช่วยโน้มน้าวให้สภาฯ รับประเด็นผู้สูงอายุเข้ามาดำเนินการ มีการสร้างกิจกรรมร่วมและส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุเพื่อความสุขและความสมบูรณ์ของครอบครัว

ประเด็นผู้สูงอายุบ้านโนนแกด

บ้านโนนแกด ตำบลทุ่ม อำเภอเมืองศรีสะเกษ ประกอบด้วยหมู่ 6 และหมู่ 7 มีผู้สูงอายุ 275 คน คิดเป็น 20% ของประชากรทั้งหมดในปี 2565 โดยหมู่ 6 มีผู้สูงอายุ 134 คน และมีผู้สูงอายุที่มีบทบาทในชุมชน เช่น สภาผู้นำและนักเรียนโรงเรียนสูงวัยใจเกินร้อย จำนวน 31 คน และ 50 คนตามลำดับ

โรงเรียนสูงวัยใจเกินร้อยเริ่มต้นจากการที่คุณเพลินตา เจตินัย กลับมาบ้านเกิดในปี 2560 พบว่าผู้สูงอายุในหมู่บ้านมีพฤติกรรมเก็บตัวและขาดการสังคม จึงริเริ่มกิจกรรมออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างสุขภาพ และจัดตั้งโรงเรียนสูงวัยใจเกินร้อยเพื่อให้ผู้สูงอายุได้เรียนรู้และดูแลสุขภาพ ทั้งด้านกาย อารมณ์ และอาหาร ผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น แอโรบิค โยคะ และเต้นลีลาศ

กิจกรรมเหล่านี้ได้รับความสนใจจากลูกหลานที่ทำงานต่างจังหวัดและต่างประเทศ ซึ่งสนับสนุนโดยการบริจาคสิ่งของ เช่น ทีวีและเครื่องเสียงผ่านช่องทางออนไลน์ ช่วยสร้างชุมชนที่สนับสนุนการดูแลสุขภาพและความสุขของผู้สูงอายุในพื้นที่

กิจกรรมของโรงเรียนสูงวัยใจเกินร้อย
1. การเรียนที่โรงเรียนสูงวัยใจเกินร้อยจัดขึ้นทุกวันอังคาร เวลา 08.00 – 12.00 น. โดยมีผู้สอนจากปราชญ์ชุมชนและข้าราชการบำนาญ แลพโรงเรียนยังร่วมกับการศึกษาตามอัธยาศัยเพื่อให้ผู้สูงอายุได้เรียนรู้และสอบเพื่อได้รับวุฒิหลังจบหลักสูตร
2. กิจกรรมสวมผ้าไทยใส่บาตรที่แยกวงกลม ทุกวันที่ 15 ของเดือน ทุกคนสวมผ้าไทยสวยๆ เพื่อให้ผู้สูงอายุได้นำชุดดีๆ ที่เก็บไว้มาใส่ โดยเป็นส่วนหนึ่งของการส่งเสริมวัฒนธรรมในชุมชน

3. สร้างอาชีพได้หลายทาง เช่น การทำงานฝีมือ (สานตระกร้า, ถักแหจับปลา, ทอพรมเช็ดเช้า), การแปรรูปสินค้าเกษตร (กล้วยฉาบ, ข้าวหมาก, มะม่วงกวน), หรือการปลูกผักปลอดสารพิษขาย ซึ่งสามารถเรียนรู้ได้จาก กศน. หรือพัฒนาฝีมือแรงงาน

4. การออกกำลังกาย วันอังคาร (เรียน) วันพุธ พฤหัสบดี และวันศุกร์ เวลา 00 – 18.00 น.

5. นางเพลินตา เจตินัย จากบ้านโนนแกดได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับ 1 ในการประกวดผลิตภัณฑ์ผู้สูงอายุจากกระทรวงพัฒนาสังคมฯ ด้วยผลิตภัณฑ์ข้าวเหนียวน้ำนมใบเตย ข้าวอินทรีย์ที่ใช้วิธีปลูกผสมผสานความรู้โบราณและปัจจุบัน ทำให้ข้าวหอม นุ่ม และมีคุณค่าทางสารอาหาร หุงง่ายด้วยหม้อหุงข้าว

6. ผลิตภัณฑ์ผู้สูงอายุที่ได้รับการรับรองเป็นสินค้า OTOP พัฒนาชุมชนจังหวัดศรีสะเกษคือ ข้าวเหนียวน้ำนมใบเตย

ในปี 2562 มีบุคคลต้นแบบที่ประสบผลสำเร็จในการออกกำลังกายและควบคุมอาหาร ได้แก่:
1. นางจันทร์เพ็ญ ทรงกลด
                                – ควบคุมอาหารและออกกำลังกาย 2 เดือน (กลางธ.ค. 62 – กลางก.พ. 63)
– น้ำหนักลดจาก 60 กก. เหลือ 57 กก.
– น้ำตาลในเลือดลดจาก 170 mg/dL เหลือ 140 mg/dL
2. นางประยูร พรมประดิษฐ์
                                – ควบคุมอาหารและออกกำลังกาย 2 เดือน (กลางธ.ค. 62 – กลางก.พ. 63)
– น้ำหนักลดจาก 60 กก. เหลือ 57 กก.
– ความดันโลหิตลดจาก 170/65 mmHg เหลือ 135/80 mmHg

ภาพกิจกรรมออกกำลังกาย ในช่วงเย็นของทุกวันพุธ – ศุกร์

บุคคต้นแบบเรื่องการออกกําลังกาย โดยมาเข้าร่วมกิจกรรมออกกำลังกายกับทางสภาผู้นำชุมชน ทุกวันอังคาร (ผู้สูงอายุ) วันพุธ วันพฤหัสบดีและวันศุกร์ (บุคคลทั่วไป) ทุกอาทิตย์เป็นระยะเวลา 2 เดือน (กลางเดือน ธ.ค. 62 – กลางเดือน ก.พ. 63) ประกอบด้วย

กลไกของสภาฯ มีการประชุมเพื่อปรึกษาหารือและทำงานร่วมกันกับกลุ่มเป้าหมาย เช่น ผู้สูงอายุ โดยมีกลยุทธ์การทำงานที่ร่วมมือกับแกนนำและชุมชน การสร้างกิจกรรมให้ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมในงานต่าง ๆ เช่น การทำนาอินทรีย์และการจัดนิทรรศการ รวมถึงการประชาสัมพันธ์การทำงานเพื่อดึงทุนจากภายนอกมาสนับสนุน การสร้างกลุ่มโรงเรียนสูงวัยที่พัฒนาทักษะและสุขภาพของผู้สูงอายุ พร้อมทั้งส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมที่ดี เช่น การเลิกเหล้าและบุหรี่ และการอนุรักษ์วัฒนธรรมการแต่งกายพื้นเมือง

กลุ่มสูงวัยใจเกินร้อยมีส่วนในการร่วมสร้างการเปลี่ยนแปลงให้บ้านโนนแกดเป็นชุมชนน่าอยู่ 4 มิติได้จนมีผลการเปลี่ยนแปลง ดังนี้

1. ประเด็นเหล้า ดื่มเหล้า/เบียร์ มีจำนวน 83 คน (ก่อน ดื่ม 96) ดื่มทุกวัน มีจำนวน 24 คน ค่าใช้จ่ายดื่มทุกวัน 25 คน ค่าใช้จ่าย 74,400 บาท/เดือน ดื่มมากกว่า 3 วันต่อสัปดาห์ (ดื่มประมาณ 5 วัน) มีจำนวน 16 คน ค่าใช้จ่ายดื่มมากกว่า 3 วันต่อสัปดาห์ 16 คน 37,800 บาท/เดือน ดื่ม 1-2 วันต่อสัปดาห์ (ประมาณ 1 วัน) มีจำนวน 28 คน ค่าใช้จ่ายดื่ม 1-2 วัน 28 คน 6,720 บาท/เดือน นานๆ ครั้ง (ประมาณเดือนละ 2 ครั้ง) มีจำนวน 7 คน สรุปค่าใช้จ่ายดื่มนานๆ ครั้ง  17  คน 2,040  บาท/เดือน มีนักดื่มหน้าใหม่เข้ามา 8 คน สรุปค่าใช้จ่ายดื่มเหล้า/เบียร์ จากนักดื่ม   85 คน เป็นเงิน 120,960 บาท/เดือน หลังจากเคลื่อนงานมา มีคนเลิกเหล้าได้  19 คน
2. ประเด็นบุหรี่ ปี 2565 มีผู้สูบ 19 คน เป็นชาย 18 คน หญิง 1 คน ทุกคนสูบ 1- 4 มวนต่อวัน ค่าใช้จ่ายสูบบุหรึ่ 371 บาท/วัน  11,130 บาท/เดือน
3. ประเด็นขับเคลื่อนเรื่องอุบัติเหตุ ปี 2565 บ้านโนนแกดไม่มีอุบัติเหตุ
4. ประเด็นแยกขยะ ปัจจุบัน บ้านโนนแกดมี 141 หลังคาเรือน คัดแยกขยะถูกต้อง 135 ครัวเรือน แยกขยะแผ่วลง 6 ครัวเรือน (คุ้ม 2 มีจำนวน 2 หลังคาเรือน คุ้ม 8 มีจำนวน 4 หลังคาเรือน) สภาฯต้องลงไปกระตุ้นหนุนเสริมอย่างต่อเนื่อง
5. ประเด็นลูกน้ำยุงลาย บ้านโนนแกด พบลูกน้ำยุงลาย 21 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 14.89
6. ประเด็นนาอินทรีย์ บ้านโนนแกดมี โคก หนอง นา จำนวน 6 ครัวเรือน มีไร่นาสวนผสม (คันนาทองคำ) จำนวน 32 ครัวเรือน สภาผู้นำชุมชนบ้านโนนแกดเข้าร่วมครัวเรือนละ 1 ไร่ ในปี 2562 มีนาอินทรีย์ 60 ไร่ ปี 2563 มีนาอินทรีย์ 99 ไร่ ปี 2564 มีนาอินทรีย์ 90 ไร่ ปี 2565 มีนาอินทรีย์ 97 ไร่

มีความเข้มแข็ง 9 มิติ ดังภาพ